Życie można podzielić na kilka etapów, każdy z nich ma swoje blaski i cienie. W każdym ważne są inne rzeczy, kamienie milowe, które większość osób w danym okresie powinno osiągnąć. Wydaje mi się istotne dla zrozumienia samego siebie i otoczenia, żeby być świadomym tego, czego po poszczególnych etapach można się spodziewać.
Ważne jednak, by pamiętać, że podział ten jest umowny. Nie stosuje się do każdego w 100%. Szczególnie płynne są granice dotyczące granic wiekowych – mogą być one bardziej drogowskazem, aniżeli jednoznacznymi wytycznymi dotyczącymi tego, do kiedy trzeba opanować dane umiejętności.
Okres przedszkolny (czwarty – piąty rok życia)
Dziecko rośnie, wciąż rozwija swoją samodzielność. Często, chociaż nie zawsze, zaczyna chodzić do przedszkola, gdzie poznaje nowe dzieci, pojawia się nowy dorosły, którego trzeba słuchać i który staje się istotny dla dziecka („pani”). Dużo nowych rzeczy. I to ta nowość jest na tym etapie w pewnym sensie najistotniejsza – dziecko ciągle poznaje.
To w tym czasie mogą pojawiać się wręcz męczące serie pytań („a jak, a po co, a czemu”). Pomimo tego, że pytania bywają trudne, wręcz uciążliwe, ta ciekawość, poznawanie świata szerzej i na nowy sposób jest właśnie tym, co dla dziecka w tym okresie wydaje się najważniejsze.
Chociaż pani w przedszkolu jest w tym czasie dla dziecka osobą ważną, pewnym autorytetem, wciąż najbardziej istotna dla niego jest rodzina, głównie rodzice. To oni pozwalają dziecku rozwijać się najlepiej i, jeżeli relacje przebiegają prawidłowo, do nich zwykle młody człowiek w wieku przedszkolnym zwraca się o wsparcie i pomoc w dążeniu do rozwoju (chociaż zwykle robi to nieświadomie).
Co jest zagrożeniem w tym czasie?
Wpływ mediów – jeżeli dziecko za dużo czasu spędza przed telewizorem, tabletem czy telefonem, może to wstrzymywać jego zainteresowanie światem zewnętrznym i hamować eksplorację.
Co kształtuje się do piątego roku życia?
Przede wszystkim rozwija się samodzielność w kierunku przejmowania inicjatywy, zabawy w nowy sposób, nowymi zabawkami, wymyślania rzeczy – umiejętność realizowania własnego, coraz bardziej złożonego celu i dążenie do niego, czasem nawet wobec sprzeciwu otoczenia. Poczucie, że JA coś robię, JA mam inicjatywę. Ale, z drugiej strony, kształtuje się też tutaj rozumienie granic innych osób i coraz większe rozróżnienie, „co wolno, a czego nie wolno”. Problemy w wykształceniu tych aspektów mogą skutkować wykształceniem się częstego poczucia winy.
Dane oparte w większości na koncepcji stadiów rozwoju psychospołecznego E. Eriksona
Bibliografia:
Brzezińska A. (2020). Rozwój w okresie dzieciństwa i dorastania: środowisko rozwoju, zadania rozwojowe, nabywane kompetencje. W: Grzegorzewska I., Cierpiałkowska L., Borkowska A. Psychologia kliniczna dzieci i młodzieży. s. 496-512. Warszawa: PWN.
Schaffer, D., Kipp K., (2015). Psychologia rozwoju. Od dziecka do dorosłości. Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia Universalis.
Agata Walkusz
Czytaj też Najgorsze jest, gdy ból ciągnie się i nie można go zmienić