Filmowa apteczka na jesień

przez | 7 października 2021

Za oknem jesień. Wieczory stają się coraz dłuższe, a pogoda skłania do spędzania większej ilości czasu w domowych pieleszach.

To dobry czas na świadome skorzystanie z możliwości, jakie niosą za sobą przemyślane seanse filmowe.

Filmoterapia bazuje na głębokim doświadczeniu filmu, a to z kolei może prowadzić do lepszego wglądu w siebie i w efekcie do rozwoju osobistego. Obejrzany film, gdzie utożsamiamy się z bohaterami, przeżywamy ich problemy, jest świetnym punktem wyjścia do rozmowy, również do terapii wspomagającej w psychoterapii.

Jak to działa?

 

Projektujemy swoje emocje, myśli uczucia, na to, co widzimy na ekranie. Oglądany film może stać się naszym lustrem, a my w ten bezpieczny sposób możemy spotkać się z własnymi emocjami. Poprzez identyfikację z bohaterami filmu możemy dotrzeć do własnych głęboko ukrytych emocji i potrzeb. Przełożenie sytuacji filmowej na własną może mieć terapeutyczny wpływ.

Filmoterapia czerpie ze źródła biblioterapii, wykorzystując ten sam zamysł. Pacjent ma przeczytać książkę, utożsamiając się z jej bohaterem który przeżywa podobne konflikty i problemy, co on sam. Dzięki takiemu zabiegowi potrafi lepiej zrozumieć swoje położenie i w efekcie może lepiej sobie poradzić z doświadczoną trudną sytuacją.

Podobnie widz identyfikując się z bohaterami, postrzega sytuację z filmu jako swoje własne doświadczenia. Z psychologicznego punktu widzenia,  oglądając film przetwarzamy informacje w nim zawarte bardziej na poziomie emocji, niż intelektu. Pomyślmy, jak często łatwiej nam się popłakać na smutnym filmie, niż w realnym życiu…

Mechanizm efektu filmoterapii ma trzy etapy.

Pierwszy polega na identyfikacji z bohaterem i poczuciu emocjonalnej wspólnotowości z nim. Jest to wstęp do procesu zmiany. Kolejny etap, to etap oczyszczenia, kiedy ukryte emocje i treści mają szansę “ujrzeć światło dzienne”. Zaczynamy o nich mówić i je nazywać. W ostatnim etapie mamy szansę na wgląd – dzięki zrozumieniu motywów działania głównego bohatera, uświadamiamy sobie naturę własnych trudności i problemów.

Kilka historycznych ciekawostek w temacie filmoterapii.

Warto zadbać, by oglądane filmy przynosiły efekty w naszym życiu. Wedding i Boyd uznali, że spośród wszystkich dostępnych form sztuki, to właśnie filmy mają największą siłę oddziaływania i wpływ na odbiorcę. Koncept przepracowywania problemów poprzez doświadczanie losów oglądanych bohaterów nie jest czymś nowym.

Po II wojnie światowej terapia filmem znalazła zastosowanie w leczeniu PTSD (zespołu stresu pourazowego) wśród żołnierzy.

W Polsce w 1955 roku powstał pierwszy DKF czyli Dyskusyjny Klub Filmowy, zrzeszający miłośników sztuki filmowej. Jego celem jest wspólne głębokie doświadczanie filmu i dyskusja nad nim.

W 1990 roku w Ameryce została sformułowana definicja filmoterapii: „jest metodą terapeutyczną polegającą na poleceniu przez terapeutę filmu, który pacjent ma obejrzeć sam albo ze wskazanymi osobami”.

 

W jaki sposób skorzystać z filmu, by wycisnąć z niego filmoterapeutyczny wpływ?

Przede wszystkim przed filmem warto nastawić się na terapeutyczny odbiór, a po obejrzanym filmie zadać sobie kilka poniższych pytań.

  • Jaka scena szczególnie mnie poruszyła?
  • Kto lub co wzbudziło we mnie trudne uczucia?
  • Które zachowania i decyzje bohaterów mi odpowiadały i dlaczego?
  • Który wątek przciągnął moją uwagę? czy był wątek, którego nie byłam/byłem w stanie znieść?
  • Z jakimi emocjami wychodzę z filmu?
  • Jakie pytania pojawiły się w mojej głowie po seansie?

Warto pamiętać, że to na co zwracamy uwagę w filmie jest diagnostyczne.

 

Poniżej przygotowaliśmy dla naszych Czytelników filmową apteczkę, do której warto zaglądać w określonych trudnościach czy doświadczeniach choroby, bądź kryzysu psychicznego, aby skonfrontować się ze swoimi trudnymi emocjami:

 

Zaburzenia lękowe

  • „Naciągacze” (2003)
  • „Lepiej być nie może (1997)
  • „Zawrót głowy(1958)
  • „Psychopata”(1995)
  • „Jak zostać królem”(2010)

 

Radzenie sobie w sytuacji choroby terminalnej

  • „Moje córki krowy” (2015)
  • „Oskar i Pani Róża” (2009)
  • „Gwiazd naszych wina” (2014)
  • „Już za tobą tęsknię” (2015)
  • „Filadelfia” (1993)
  • „Pokój Marvina” (1996)
  • “Bez mojej zgody”
  • “Niech będzie teraz”

 

Trudności wiążące się z zawodową relacją pomocową

  • „Poradnik pozytywnego myślenia” (2012)
  • „Body”(2015)
  • „Jak zostać królem”(2010)
  • „Dwóch gniewnych ludzi”(2003)
  • „Patch Adams”(1998)

 

Przeżywanie żałoby

  • „33 sceny z życia” (2008)
  • „P.S. Kocham cię” (2007)
  • „Rzeka tajemnic” (2003)
  • “Między światami” (2010)
  • „Samotny mężczyzna” (2009)

 

PTSD ( Zespół stresu pourazowego)

  • „Pięć filmów o szaleństwie” (2013)
  • „Martha, Marcy, May, Marlene”(2011)
  • „Droga do zapomnienia”(2013)
  • „Coming Home” (1978)
  • „Rambo. Pierwsza krew”(1982)
  • „Bez lęku” (1993)

 

Schizofrenia

  • „Solista” (2009)
  • „Głosy”(2000)
  • „Lęk wysokości”(2011)
  • „Piękny umysł”(2001)
  • „Ogród Luizy”(2007)
  • „Pięć filmów o szaleństwie” (2013)

 

Trudności związane z przynależnością do mniejszości

  • „Tajemnica Brokeback Mountain” (2005)
  • „C.R.A.Z.Y” (2005)
  • „Obywatel Milk” (2008)
  • “Modlitwy za Boby’ego” (2009)
  • “Za jakie grzechy dobry Boże” (2014)
  • “Klub dyskusyjny” (2007)
  • “Wolność słowa” (2007)

 

Choroba afektywna dwubiegunowa

  • „Poradnik pozytywnego myślenia” (2012)
  • „Pięć filmów o szaleństwie” (2013)
  • „Dwoje do poprawki”
  • „Córka opiekuna wspomnień”
  • „American Beauty”
  • „Droga do szczęścia”

 

Trudności związane z funkcjonowaniem w rodzinie dysfunkcyjnej

  • „Wszyscy jesteśmy Chrystusami”
  • „Serce, serduszko”
  • „Jestem”
  • „Hej Skarbie”
  • „Cześć Tereska”

 

Trudności doświadczane przez rodziny osób chorujących psychicznie

  • „Pięć filmów o szaleństwie” (2013)
  • „Dowód”(2005)
  • „Piękny umysł”(2001)
  • „Głosy”(2000)
  • „Margot jedzie na ślub” (2007)
  • „Tato” (1995)

 

Zaburzenia ze spektrum autyzmu

  • „Miłość Larsa”(2007)
  • „Czarny balonik”(2008)
  • „Teoria wielkiego podrywu”(…)
  • „Mary i Max”(2009)
  • „Dróżnik” (2003)
  • „Rainman”(1988)

 

Uzależnienia behawioralne

  • „Między nami seksoholikami” (2012)
  • „Wstyd” (2011)
  • „Wyznania zakupoholiczki” (2009)
  • “Sala samobójców” (2011)

 

Depresja

  • „Helen” (2009)
  • „Godziny(2002)
  • „Całkiem zabawna historia”(2010)
  • „Klub samobójców” (2001)
  • „Dotknięci” (1988)
  • „Pięć filmów o szaleństwie” (2013)
  • „Dom z piasku i mgły” (2003)

 

Uzależnienia od substancji psychoaktywnych

  • „Pod Mocnym Aniołem”(2014)
  • „Requiem dla snu”(2000)
  • „Dom z piasku i mgły” (2003)
  • „Nic zabawnego” (1998)
  • „Wszyscy jesteśmy Chrystusami” (2006)
  • „Trainspotting” (1996)
  • „28 dni” (2000)

 

Bibliografia:

  • Warmuz-Warmuzińska., E. (2013). Filmoterapia w edukacji i terapii dzieci i młodzieży szkolnej oraz dorosłych. Warszawa: Difin
  • Konieczna., E. (2006). Biblioterapia w praktyce. Poradnik dla nauczycieli, wychowawców i terapeutów. Kraków: Oficyna Wydawnicza ,,Impuls”
  • Paluchowski, W.J., Stańko-Kaczmarek, M. (2011). Między psychologią a sztuką. Poznań: Wyd. UAM
  • Wedding, D., Boyd, M., Niemiec, R. 2014. ,,Kino i choroby psychiczne. Filmy, które pomagają zrozumieć zaburzenia psychiczne”. Warszawa: Wydawnictwo Paradygmat
  • Penn, D.L., Chamberlain, C., Muser, K.T. (2003). The Effects of a Documentary Film About Schizophrenia and Psychiatric Stigma. Schizophrenia Bulletin No 2