Za oknem jesień. Wieczory stają się coraz dłuższe, a pogoda skłania do spędzania większej ilości czasu w domowych pieleszach.
To dobry czas na świadome skorzystanie z możliwości, jakie niosą za sobą przemyślane seanse filmowe.
Filmoterapia bazuje na głębokim doświadczeniu filmu, a to z kolei może prowadzić do lepszego wglądu w siebie i w efekcie do rozwoju osobistego. Obejrzany film, gdzie utożsamiamy się z bohaterami, przeżywamy ich problemy, jest świetnym punktem wyjścia do rozmowy, również do terapii wspomagającej w psychoterapii.
Jak to działa? 
Projektujemy swoje emocje, myśli uczucia, na to, co widzimy na ekranie. Oglądany film może stać się naszym lustrem, a my w ten bezpieczny sposób możemy spotkać się z własnymi emocjami. Poprzez identyfikację z bohaterami filmu możemy dotrzeć do własnych głęboko ukrytych emocji i potrzeb. Przełożenie sytuacji filmowej na własną może mieć terapeutyczny wpływ.
Filmoterapia czerpie ze źródła biblioterapii, wykorzystując ten sam zamysł. Pacjent ma przeczytać książkę, utożsamiając się z jej bohaterem który przeżywa podobne konflikty i problemy, co on sam. Dzięki takiemu zabiegowi potrafi lepiej zrozumieć swoje położenie i w efekcie może lepiej sobie poradzić z doświadczoną trudną sytuacją.
Podobnie widz identyfikując się z bohaterami, postrzega sytuację z filmu jako swoje własne doświadczenia. Z psychologicznego punktu widzenia, oglądając film przetwarzamy informacje w nim zawarte bardziej na poziomie emocji, niż intelektu. Pomyślmy, jak często łatwiej nam się popłakać na smutnym filmie, niż w realnym życiu…
Mechanizm efektu filmoterapii ma trzy etapy.
Pierwszy polega na identyfikacji z bohaterem i poczuciu emocjonalnej wspólnotowości z nim. Jest to wstęp do procesu zmiany. Kolejny etap, to etap oczyszczenia, kiedy ukryte emocje i treści mają szansę “ujrzeć światło dzienne”. Zaczynamy o nich mówić i je nazywać. W ostatnim etapie mamy szansę na wgląd – dzięki zrozumieniu motywów działania głównego bohatera, uświadamiamy sobie naturę własnych trudności i problemów.
Kilka historycznych ciekawostek w temacie filmoterapii.
Warto zadbać, by oglądane filmy przynosiły efekty w naszym życiu. Wedding i Boyd uznali, że spośród wszystkich dostępnych form sztuki, to właśnie filmy mają największą siłę oddziaływania i wpływ na odbiorcę. Koncept przepracowywania problemów poprzez doświadczanie losów oglądanych bohaterów nie jest czymś nowym.
Po II wojnie światowej terapia filmem znalazła zastosowanie w leczeniu PTSD (zespołu stresu pourazowego) wśród żołnierzy.
W Polsce w 1955 roku powstał pierwszy DKF czyli Dyskusyjny Klub Filmowy, zrzeszający miłośników sztuki filmowej. Jego celem jest wspólne głębokie doświadczanie filmu i dyskusja nad nim.
W 1990 roku w Ameryce została sformułowana definicja filmoterapii: „jest metodą terapeutyczną polegającą na poleceniu przez terapeutę filmu, który pacjent ma obejrzeć sam albo ze wskazanymi osobami”.
W jaki sposób skorzystać z filmu, by wycisnąć z niego filmoterapeutyczny wpływ? 
Przede wszystkim przed filmem warto nastawić się na terapeutyczny odbiór, a po obejrzanym filmie zadać sobie kilka poniższych pytań.
- Jaka scena szczególnie mnie poruszyła?
- Kto lub co wzbudziło we mnie trudne uczucia?
- Które zachowania i decyzje bohaterów mi odpowiadały i dlaczego?
- Który wątek przciągnął moją uwagę? czy był wątek, którego nie byłam/byłem w stanie znieść?
- Z jakimi emocjami wychodzę z filmu?
- Jakie pytania pojawiły się w mojej głowie po seansie?
Warto pamiętać, że to na co zwracamy uwagę w filmie jest diagnostyczne.
Poniżej przygotowaliśmy dla naszych Czytelników filmową apteczkę, do której warto zaglądać w określonych trudnościach czy doświadczeniach choroby, bądź kryzysu psychicznego, aby skonfrontować się ze swoimi trudnymi emocjami:
Zaburzenia lękowe
- „Naciągacze” (2003)
- „Lepiej być nie może (1997)
- „Zawrót głowy(1958)
- „Psychopata”(1995)
- „Jak zostać królem”(2010)
Radzenie sobie w sytuacji choroby terminalnej
- „Moje córki krowy” (2015)
- „Oskar i Pani Róża” (2009)
- „Gwiazd naszych wina” (2014)
- „Już za tobą tęsknię” (2015)
- „Filadelfia” (1993)
- „Pokój Marvina” (1996)
- “Bez mojej zgody”
- “Niech będzie teraz”
Trudności wiążące się z zawodową relacją pomocową
- „Poradnik pozytywnego myślenia” (2012)
- „Body”(2015)
- „Jak zostać królem”(2010)
- „Dwóch gniewnych ludzi”(2003)
- „Patch Adams”(1998)
Przeżywanie żałoby
- „33 sceny z życia” (2008)
- „P.S. Kocham cię” (2007)
- „Rzeka tajemnic” (2003)
- “Między światami” (2010)
- „Samotny mężczyzna” (2009)
PTSD ( Zespół stresu pourazowego)
- „Pięć filmów o szaleństwie” (2013)
- „Martha, Marcy, May, Marlene”(2011)
- „Droga do zapomnienia”(2013)
- „Coming Home” (1978)
- „Rambo. Pierwsza krew”(1982)
- „Bez lęku” (1993)
Schizofrenia
- „Solista” (2009)
- „Głosy”(2000)
- „Lęk wysokości”(2011)
- „Piękny umysł”(2001)
- „Ogród Luizy”(2007)
- „Pięć filmów o szaleństwie” (2013)
Trudności związane z przynależnością do mniejszości
- „Tajemnica Brokeback Mountain” (2005)
- „C.R.A.Z.Y” (2005)
- „Obywatel Milk” (2008)
- “Modlitwy za Boby’ego” (2009)
- “Za jakie grzechy dobry Boże” (2014)
- “Klub dyskusyjny” (2007)
- “Wolność słowa” (2007)
Choroba afektywna dwubiegunowa
- „Poradnik pozytywnego myślenia” (2012)
- „Pięć filmów o szaleństwie” (2013)
- „Dwoje do poprawki”
- „Córka opiekuna wspomnień”
- „American Beauty”
- „Droga do szczęścia”
Trudności związane z funkcjonowaniem w rodzinie dysfunkcyjnej
- „Wszyscy jesteśmy Chrystusami”
- „Serce, serduszko”
- „Jestem”
- „Hej Skarbie”
- „Cześć Tereska”
Trudności doświadczane przez rodziny osób chorujących psychicznie
- „Pięć filmów o szaleństwie” (2013)
- „Dowód”(2005)
- „Piękny umysł”(2001)
- „Głosy”(2000)
- „Margot jedzie na ślub” (2007)
- „Tato” (1995)
Zaburzenia ze spektrum autyzmu
- „Miłość Larsa”(2007)
- „Czarny balonik”(2008)
- „Teoria wielkiego podrywu”(…)
- „Mary i Max”(2009)
- „Dróżnik” (2003)
- „Rainman”(1988)
Uzależnienia behawioralne
- „Między nami seksoholikami” (2012)
- „Wstyd” (2011)
- „Wyznania zakupoholiczki” (2009)
- “Sala samobójców” (2011)
Depresja
- „Helen” (2009)
- „Godziny(2002)
- „Całkiem zabawna historia”(2010)
- „Klub samobójców” (2001)
- „Dotknięci” (1988)
- „Pięć filmów o szaleństwie” (2013)
- „Dom z piasku i mgły” (2003)
Uzależnienia od substancji psychoaktywnych
- „Pod Mocnym Aniołem”(2014)
- „Requiem dla snu”(2000)
- „Dom z piasku i mgły” (2003)
- „Nic zabawnego” (1998)
- „Wszyscy jesteśmy Chrystusami” (2006)
- „Trainspotting” (1996)
- „28 dni” (2000)
Bibliografia:
- Warmuz-Warmuzińska., E. (2013). Filmoterapia w edukacji i terapii dzieci i młodzieży szkolnej oraz dorosłych. Warszawa: Difin
- Konieczna., E. (2006). Biblioterapia w praktyce. Poradnik dla nauczycieli, wychowawców i terapeutów. Kraków: Oficyna Wydawnicza ,,Impuls”
- Paluchowski, W.J., Stańko-Kaczmarek, M. (2011). Między psychologią a sztuką. Poznań: Wyd. UAM
- Wedding, D., Boyd, M., Niemiec, R. 2014. ,,Kino i choroby psychiczne. Filmy, które pomagają zrozumieć zaburzenia psychiczne”. Warszawa: Wydawnictwo Paradygmat
- Penn, D.L., Chamberlain, C., Muser, K.T. (2003). The Effects of a Documentary Film About Schizophrenia and Psychiatric Stigma. Schizophrenia Bulletin No 2