Choć od premiery sagi „Zmierzch” minęło już kilkanaście lat, to filmy z tej serii wciąż są dostępne na serwisach streamingowych i regularnie zajmują ramówkę weekendowych wieczorów w telewizji. Jestem skłonna przypuszczać, że, pomimo upływu czasu, nie słabnie znacząco liczba osób zafascynowanych relacją głównych bohaterów – Belli i Edwarda, a może także wzorujących na niej swoje wyobrażenie związków. Nie jest to natomiast dobry pomysł. Dlaczego?
Bezbronna Bella i bezpiecznie-niebezpieczny Edward
Przede wszystkim: Edward stosuje wobec Belli przemoc. Nie tylko fizyczną, ale i emocjonalną. Zastrasza ją, używając wampirzych zdolności, kontroluje na każdym kroku (także obserwując ją podczas snu). Nie daje możliwości wyboru, podejmując za nią decyzję dotyczące życia samej Belli. Dziewczyna nie ma w tej relacji własnego zdania. Wydaje się, że przestaje być osobną jednostką – zostaje poniekąd pochłonięta, podporządkowana temu, co robi i mówi Edward.
Gaslighting
Zachowanie wampira można określić jako gaslighting – manipulację, mającą na celu podporządkowanie sobie innej osoby poprzez budowanie w niej poczucia niższości, braku kompetencji i burząc wiarę danej osoby w jej własne zmysły, rozsądek i pamięć. Już na początku filmu Edward próbuje wmówić Belli, że to, co widziała (podniesienie samochodu jedną ręką), nie miało miejsca, musiało jej się przewidzieć. Dodatkowo, wampir upokarza dziewczynę, poprzez podkreślanie jej słabości, uwypuklanie tego, że nie ma ona siły ani możliwości, żeby o siebie zadbać. Słuchanie takich komentarzy, w szczególności przez kogoś, kto wydaje się być osobą ważną, darzoną silnymi emocjami, pełną troski, może powodować przyjęcie wizji siebie jako osoby słabej i bezbronnej. Co ciekawe podobny przykład zjawiska gaslightingu, ale w relacji dorosły-dziecko, możemy zaobserwować np. w postaci Matki Gothel z bajki Zaplątani z 2010 roku. 
Wracając jednak do „Zmierzchu”, takie zrośnięcie i psychologiczne manipulacje Edwarda, powodują, że, gdy w drugiej części filmu następuje decyzja o zakończeniu związku (oczywiście Bella nie miała głosu w tej sprawie), dziewczyna jest załamana. Nie widzi dla siebie przyszłości bez Edwarda, co wywołuje u niej apatię.
Antyporadnik dla par
Podsumowując, relacja Belli i Edwarda, chociaż prawdopodobnie już na stałe wpisana w zachodnią popkulturę, jest niewątpliwie toksyczna. Uważam, że spotykając takiego Edwarda w realnym życiu (w wersji męskiej lub damskiej, nie ma znaczenia), należy uciekać jak najdalej i na pewno nie stawać się bezbronną Bellą. Jeśli chcemy widzieć w tej sadze coś dobrego, wydaje mi się, że najlepiej, abyśmy podeszli do niej jako do przestrogi i antyporadnika – jak nie budować relacji i jakich związków unikać.
Autorka: Agata Walkusz
Bibliografia:
https://www.youtube.com/watch?v=Efua__7B7j4
Rhodes, Diane. (2015). Representations of partner violence in young adult literature: dating violence in Stephenie Meyer’s Twilight saga. 10.13140/RG.2.1.3647.9206.
Sarkis, Stephanie. (2017). 11 Red Flags of Gaslighting in a Relationship. Psychology today. https://www.psychologytoday.com/us/blog/here-there-and-everywhere/201701/11-red-flags-gaslighting-in-relationship (dostęp: 6.11.2021)